Retinal Diseases Classifier – Hành trình của năm học sinh Trường Phổ thông Năng khiếu ĐHQG-HCM dùng AI để ‘lắng nghe’ đôi mắt con người

RDC (Retinal Diseases Classifier) là một dự án ứng dụng trí tuệ nhân tạo để phân loại một số bệnh lý về mắt thông qua hình ảnh võng mạc. Sản phẩm được thực hiện bởi nhóm học sinh lớp 10 Tin, Trường Phổ thông Năng khiếu – ĐHQG TP.HCM, gồm các thành viên: Cao Tùng Lâm, Phan Xuân Khoa, Dương Kiến Hy, Trần Thái Bảo và Trần Viết Khánh An.

Với ý tưởng mang tính ứng dụng cao trong lĩnh vực y tế, dự án đã xuất sắc lọt vào Top 2 dự án trình bày ấn tượng nhất tại “Khóa bồi dưỡng kiến thức AI dành cho học sinh xuất sắc TP.HCM” do Sở Khoa học và Công nghệ TP.HCM tổ chức.

Từ niềm yêu thích AI đến ý tưởng hỗ trợ chẩn đoán bệnh mắt

Sau khi chính thức trở thành học sinh chuyên Tin của Trường Phổ thông Năng khiếu, các bạn nhanh chóng tìm thấy niềm yêu thích đặc biệt với lập trình và trí tuệ nhân tạo. Cơ hội đến khi nhóm được tuyển chọn tham gia “Khóa bồi dưỡng kiến thức AI dành cho học sinh xuất sắc TP.HCM” dưới sự hướng dẫn của TS Lê Duy Tân - Đồng sáng lập AIoT Lab VN và KS Phạm Đức Đạt - Trưởng nhóm nghiên cứu và phát triển phần mềm AIoT Lab VN.

“Khóa học đã giúp chúng em có cái nhìn rõ ràng hơn về cách trí tuệ nhân tạo vận hành và được ứng dụng trong đời sống. Nhờ chương trình được xây dựng bài bản, chúng em không chỉ nắm vững Python và các thư viện như pandas, numpy mà còn hiểu cách hoạt động của những mô hình Machine Learning cơ bản như decision tree, linear regression…” – nhóm học sinh chia sẻ.

Điều khiến các bạn ấn tượng nhất không chỉ là lượng kiến thức mới, mà chính là cách giảng dạy gắn với thực tiễn: “Thầy Tân luôn đưa ra ví dụ trực quan như bài toán nhận diện hình ảnh hay chatbot, nhờ vậy tụi em học được cách tư duy có hệ thống và tiếp cận AI một cách logic.”

Từ những giờ học đó, nhóm bắt đầu suy nghĩ nghiêm túc về việc tạo ra một sản phẩm AI có thể ứng dụng trong thực tế, thay vì chỉ dừng lại ở các bài tập mô phỏng. Sau nhiều buổi thảo luận, cả nhóm thống nhất chọn lĩnh vực y tế, nơi AI có thể mang lại tác động trực tiếp đến đời sống con người. Từ đó, ý tưởng ứng dụng AI phân loại bệnh lý võng mạc qua ảnh chụp đáy mắt dần hình thành và phát triển thành dự án RDC – Retinal Diseases Classifier.

Nhóm học sinh lớp 10 Tin PTNK tự tin thuyết trình sản phẩm AI hỗ trợ chẩn đoán bệnh võng mạc.

Hành trình xây dựng mô hình: từ 30% độ chính xác đến nền tảng kiến thức vững vàng

Trong suốt quá trình thực hiện, bên cạnh việc thu thập và xử lý dữ liệu hình ảnh, nhóm dành nhiều thời gian để huấn luyện, thử nghiệm và kiểm chứng mô hình. Mỗi vòng thử nghiệm lại giúp nhóm phát hiện điểm yếu, điều chỉnh tham số, cải thiện chất lượng dữ liệu và tối ưu mô hình.

Ở giai đoạn thử nghiệm ban đầu, hệ thống chỉ đạt độ chính xác khoảng 30%, con số khiến cả nhóm không khỏi trăn trở. Tuy nhiên, các bạn nhanh chóng nhận ra rằng độ chính xác thấp không đồng nghĩa với thất bại; ngược lại, đó là nguồn dữ liệu thực nghiệm quý giá giúp nhóm hiểu rõ hơn mô hình đang “vướng” ở đâu, từ đó tìm cách cải thiện.

Quá trình lặp đi lặp lại giữa thử nghiệm – phân tích – điều chỉnh không chỉ nâng cao chất lượng mô hình, mà còn giúp nhóm trau dồi sâu hơn kỹ năng về xử lý ảnh y tế, tư duy mô hình hóa và xây dựng phương pháp luận bài bản trong nghiên cứu AI.

Học AI nhưng còn học cả cách làm việc nhóm và trân trọng hành trình

Nhóm học sinh chia sẻ rằng xuyên suốt khóa học và quá trình làm dự án, điều các bạn nhận được không chỉ là kiến thức về hàm toán, mô hình AI hay ngôn ngữ lập trình, mà còn là kỹ năng mềm và trải nghiệm đáng nhớ:

“Qua những buổi học hỏi ấy, chúng em cũng đã tạo được những kỷ niệm đáng nhớ với nhau. Qua từng ngày thảo luận dự án, các buổi bonding, không chỉ là những lần họp online hay gặp trực tiếp, mà còn là những khoảnh khắc cả nhóm 5 người có thể thoải mái chia sẻ những câu chuyện cuộc sống của mình.”

Nhắc lại buổi thuyết trình dự án, các bạn vẫn còn nhiều cảm xúc:

“Sau nhiều ngày cùng nhau hoàn thiện mô hình, chỉnh giao diện và luyện tập thuyết trình, cả nhóm ai cũng vừa hồi hộp vừa mệt rã rời. Sau phần thuyết trình, tụi em phải chờ đợi suốt nhiều tiếng đồng hồ để biết kết quả. Ai cũng cố gắng giữ bình tĩnh, nhưng thực ra đều rất thấp thỏm. Trong lúc chờ, tụi em ngồi quây quần bên nhau, có lúc rủ nhau ra ban công để ‘chill’, kể chuyện linh tinh và chia sẻ những lo lắng, hy vọng. Đó là những phút giây giúp cả nhóm gắn bó và hiểu nhau hơn rất nhiều.”

Chính những trải nghiệm ấy đã giúp các bạn yêu thích công nghệ hơn, hiểu rõ giá trị của sự nỗ lực, tinh thần đồng đội, và thêm biết ơn những những người đã luôn đồng hành, hỗ trợ mình trong suốt chặng đường.

Thông điệp gửi gắm: Yêu thương đôi mắt và trân trọng những khoảnh khắc bên nhau

Bên cạnh giá trị học thuật và ứng dụng, nhóm cũng muốn gửi gắm một thông điệp giản dị nhưng ý nghĩa:

“Hãy quan tâm và yêu thương đôi mắt của mình nhiều hơn! Đôi mắt không chỉ giúp ta cảm nhận thế giới mà còn là ‘cửa sổ tâm hồn’, vậy nên đừng chờ đến khi có vấn đề mới lo lắng.
Thêm vào đó, giữa vô vàn công việc và áp lực của cuộc sống, điều quý giá nhất chính là những khoảnh khắc được gặp nhau. Hãy trân trọng từng giây phút ấy và những người đang đồng hành bên cạnh mình, vì mọi thứ chỉ trở thành kỷ niệm khi ta đã bước qua nó.”

Nhóm học sinh lớp 10 Tin PTNK tự tin thuyết trình sản phẩm AI hỗ trợ chẩn đoán bệnh võng mạc.

Nhóm học sinh lớp 10 Tin PTNK tự tin thuyết trình sản phẩm AI hỗ trợ chẩn đoán bệnh võng mạc.

Đức Đạt